Doç. Dr. Mustafa Demir: “Yapay sperm ve yumurta üretimi, bilimde bir dönüm noktası olabilir”

Röportaj: Gazeteci Mehmet Emin Kuş

İşte o röportaj:

Gazeteci Mehmet Emin Kuş:

Sayın hocam, sizi tanımayan okuyucularımız için kısaca kendinizden bahseder misiniz?

Doç. Dr. Mustafa Demir:

Tabii. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanıyım. Uzun yıllardır özellikle infertilite ve tüp bebek tedavileri üzerine çalışıyorum. Şu anda Gaziantep’te Defa Life Hastanesi’nde görev yapıyorum. Belçika’da ileri düzey tüp bebek eğitimi alma şansım oldu. Aynı zamanda, bilim camiasında dikkat çeken bir projeyle, dünyanın bilinen en eski kısırlık vakasını ortaya çıkaran çalışmaya imza attım. Bu, infertilitenin insanlık tarihi kadar eski bir mesele olduğunu bir kez daha ortaya koydu.

Kuş:

Son zamanlarda sıkça duyduğumuz kök hücre ve eksozomlar gerçekten kısırlık tedavisinde çığır açabilir mi?

Demir:

Bilimsel anlamda büyük bir potansiyelden söz ediyoruz. Kök hücreler, vücudun hasarlı dokularını onarma kapasitesine sahip. Eksozomlar ise kök hücrelerin salgıladığı, içinde genetik bilgi ve protein taşıyan küçük kesecikler. Hücreler arası iletişimi sağlayarak hasarlı dokuların onarımını destekliyorlar. Özellikle yumurtalık yetmezliği gibi ciddi durumlarda yapılan hayvan deneylerinde umut verici sonuçlar elde ettik.

Kuş:

Peki, eksozomları bu kadar özel kılan nedir?

Demir:

En temel farkları, hücre içermemeleri. Bu da onları hem daha güvenli hem de daha uygulanabilir kılıyor. Vücutta bağışıklık tepkisi oluşturmadan yenilenmeyi teşvik edebiliyorlar. Bilhassa bağışıklık sistemini aşırı tetikleyen klasik tedavilere kıyasla bu çok önemli bir avantaj.

Kuş:

Bu tedaviler pratikte nasıl uygulanıyor?

Demir:

Mesela kemoterapi görmüş, yumurtalık rezervi neredeyse tükenmiş bir kadın hastayı ele alalım. Hayvan deneylerinde, yumurtalık dokusuna enjekte edilen eksozomlar sayesinde hormon seviyelerinin normale döndüğü, yumurtalık yapısının korunduğu ve hatta gebelik oranlarının yükseldiği gözlendi. Bu, gelecekte bu uygulamaların insanlarda da denenebileceğinin işareti.

Kuş:

Yapay sperm veya yumurta üretimi gerçekten mümkün mü?

Demir:

Şimdilik yalnızca farelerde başarılı oldu. Fare kök hücrelerinden elde edilen sperm ve yumurtalarla sağlıklı yavrular dünyaya geldi. İnsanlar için hâlâ zaman ve etik değerlendirme gerekiyor. Ama bu bilimsel olarak doğru yolda olduğumuzu gösteriyor.

Kuş:

Bu gelişmeler en çok kimler için umut olabilir?

Demir:

Özellikle erken yaşta menopoza giren kadınlar, hiç sperm üretmeyen erkekler ve kanser tedavisi nedeniyle üreme hücrelerini kaybeden genç bireyler için büyük bir umut. Ayrıca, tüp bebek tedavisinden sonuç alamayan çiftler için de yeni tedavi seçenekleri sunabilir.

Kuş:

Sizi bu alanda en çok heyecanlandıran gelişme hangisi?

Demir:

İki konu beni özellikle heyecanlandırıyor: Yapay gamet üretimi ve eksozom temelli hücresiz tedavi protokolleri. Bu iki alandaki gelişmeler, infertilite tedavisinde köklü bir paradigma değişikliği yaratabilir. Aynı zamanda genetik hastalıkların önlenmesinde de ciddi rol oynayabilir.

Kuş:

Son olarak okuyucularımıza ne söylemek istersiniz?

Demir:

Tıp bilimi umutla ilerliyor. Kök hücre ve eksozomlar yalnızca kısırlık değil, birçok kronik hastalık için de bir ışık olabilir. Ama bu süreçte en önemli şey, doğru bilgiye ulaşmak ve uzman ellerle ilerlemek. Bilimin ışığında, etik ve güvenli adımlarla yolumuza devam etmeliyiz.

Haber: Esma KUŞ